Trong 5 tháng đầu năm 2023, tổng kim ngạch xuất khẩu nông, lâm, thủy sản của cả nước ước đạt 20,26 tỷ USD, giảm 11,1% so với cùng kỳ năm 2022. Trong số các mặt hàng xuất khẩu, một số mặt hàng đã có giá trị xuất khẩu tăng cao như cà phê, rau quả và gạo, trong khi một số mặt hàng khác tiếp tục giảm sâu như cao su, cá tra, tôm và gỗ.
Ảnh minh họa
Mặc dù cà phê tăng 0,2% đạt 2,02 tỷ USD, rau quả tăng 39,0% đạt 1,97 tỷ USD và gạo tăng 49,0% đạt 2,02 tỷ USD, nhưng các mặt hàng khác lại gặp khó khăn. Cao su giảm 24,0% xuống còn 799 triệu USD, cá tra giảm 40,7% xuống còn 690 triệu USD, tôm giảm 34,4% xuống còn 1,22 tỷ USD và gỗ và sản phẩm gỗ giảm 27,3% xuống còn 5,1 tỷ USD.
Những sự biến động này đã làm cho tổng kim ngạch xuất khẩu nông, lâm, thủy sản giảm 11,1% so với cùng kỳ năm 2022. Điều này cho thấy rằng ngành nông, lâm, thủy sản đang gặp phải nhiều thách thức và khó khăn trong việc duy trì và tăng trưởng xuất khẩu trong năm 2023. Để đổi mới nội dung và tăng cường xuất khẩu, có thể cần áp dụng các biện pháp như cải thiện chất lượng sản phẩm, nâng cao năng suất và hiệu quả sản xuất, tìm kiếm thị trường mới và đầu tư vào nghiên cứu phát triển để gia tăng giá trị và đa dạng hóa sản phẩm xuất khẩu.
Kim ngạch xuất khẩu giảm nhưng sản xuất nông nghiệp trong nước vẫn đang duy trì đà tăng trên hầu hết lĩnh vực. Đáng kể nhất là sản xuất lúa gạo duy trì ổn định diện tích và sản lượng, không những bảo đảm an ninh lương thực quốc gia trước nguy cơ khủng hoảng lương thực toàn cầu, mà còn đạt kim ngạch xuất khẩu cao với giá bán khá cao ở nhiều thị trường trọng điểm.
Tuy nhiên, điều đáng lo lắng là trong khi sức sản xuất ở nhiều ngành hàng vẫn tăng trưởng thì hoạt động tiêu thụ, xuất khẩu lại đang chững lại hoặc giảm sâu, ảnh hưởng lớn đến lợi nhuận của nông dân và doanh nghiệp.
Cụ thể, 5 tháng đầu năm 2023, sản lượng thủy sản ước đạt hơn 3,4 triệu tấn, tăng 1,4% so với cùng kỳ năm 2022 nhưng kim ngạch xuất khẩu thủy sản lại giảm sâu, chỉ đạt 3,47 tỷ USD, giảm tới 25,9%. Hay như hạt tiêu, Việt Nam vừa kết thúc vụ thu hoạch hạt tiêu mới với sản lượng khoảng 200.000 tấn, tăng 9% so với vụ thu hoạch năm 2022, nhưng xuất khẩu 5 tháng đầu năm chỉ đạt 414 triệu USD, giảm 9,9%.
Trong lĩnh vực trồng trọt, tuy kim ngạch xuất khẩu rau quả vẫn tăng trưởng mạnh nhưng hiện diện tích, sản lượng cũng đang tăng ồ ạt, gây áp lực cho khâu tiêu thụ. Theo Tổng cục Thống kê, sản lượng cây lâu năm tăng khá so với cùng kỳ năm 2022 do nhiều diện tích cây ăn trái được trồng từ những năm trước đã đến thời kỳ thu hoạch.
Trong khi sức sản xuất ở nhiều ngành hàng vẫn tăng trưởng thì hoạt động tiêu thụ, xuất khẩu lại đang chững lại hoặc giảm sâu, ảnh hưởng lớn đến lợi nhuận của nông dân và doanh nghiệp.
Từ thực tế mở rộng diện tích trồng sầu riêng và mít ở các tỉnh phía nam, dự báo sản lượng sẽ tiếp tục tăng nhanh trong thời gian tới, yêu cầu đặt ra đối với ngành nông nghiệp là duy trì sức sản xuất trong nước và tăng cường các giải pháp đẩy mạnh tiêu thụ và xuất khẩu nông sản.
Để tăng cường xuất khẩu nông sản, việc tập trung vào các thị trường xuất khẩu trọng điểm như Trung Quốc, Mỹ và Nhật Bản là cần thiết. Công điện số 492/CĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về giảm ùn ứ và thúc đẩy xuất khẩu nông sản tại các cửa khẩu biên giới phía bắc cũng là một biện pháp quan trọng để đạt được mục tiêu này. Ngoài ra, cần đẩy nhanh tiến độ đàm phán về quản lý chất lượng để tăng xuất khẩu các loại nông sản chính ngạch vào thị trường Trung Quốc và giảm tỷ lệ kiểm tra nông sản Việt Nam khi xuất khẩu vào Trung Quốc.
Đối với thị trường Mỹ và châu Âu, doanh nghiệp cần theo dõi sát diễn biến cung-cầu và thích ứng nhanh chóng. Lạm phát và các chính sách thắt chặt tiền tệ tại một số quốc gia phát triển có thể gây khó khăn trong ký kết và thực hiện các đơn hàng. Doanh nghiệp cần đáp ứng đầy đủ yêu cầu về chất lượng sản phẩm, giá cạnh tranh và các yếu tố phát triển bền vững như môi trường và lao động.
Việc đổi mới nội dung trong ngành nông nghiệp cũng là một yếu tố quan trọng để nâng cao hiệu suất và giá trị xuất khẩu. Đây có thể bao gồm cải thiện chất lượng sản phẩm, tìm kiếm thị trường mới, đầu tư vào nghiên cứu và phát triển để đa dạng hóa sản phẩm và tăng cường sự cạnh tranh trên thị trường quốc tế.
Nguồn: Tiến Anh
